Wat is een cao?
Deze afspraken zijn overeengekomen tussen cao-partijen: werkgeversorganisatie(s) en de vakbonden (werknemersorganisaties).
Het verloopt een cao-proces? Bekijk de infographic
De cao-infographic geeft weer hoe een cao-proces in het algemeen verloopt. De totstandkoming verloopt echter zelden hetzelfde. Dit hangt af van de precieze omstandigheden en ontwikkelingen. Een nieuwe cao betekent allerminst dat arbeidsvoorwaarden ‘af’ zijn. Dit is een dynamisch proces dat voortdurend doorgaat. Je kan het vergelijken met de was: de vorige was is nog maar net schoon en droog, of de volgende was heeft zich alweer opgestapeld.
Download onderstaande infographic.
Wat is het verschil tussen een standaard-cao en een minimum cao?
Belangrijkste verschil is dat de werkgever bij een minimum-cao van de cao mag afwijken. Bij een standaard-cao mag dat niet, ook niet als dit voor de werknemer gunstiger is.
Standaard-cao
Aanvullende arbeidsvoorwaarden zijn niet toegestaan. Dat betekent dat partijen (op instellingsniveau) geen andere afspraken mogen maken over zaken die al in de cao geregeld zijn.
Minimum-cao
De cao biedt een ondergrens van wat de werkgever mag bieden. Hij mag afwijken van de cao op voorwaarde dat dit gunstig uitpakt voor de werknemer. Zo kan hij bijvoorbeeld een hoger salaris bieden dan de salarisschalen van de cao vermelden.
Wat zijn de voordelen van een cao?
De afspraken in een cao zijn vaak gunstiger dan afspraken over arbeidsvoorwaarden in de wet. Zo kan het salaris in een cao hoger zijn dan het minimumloon. Ook komt het voor dat werknemers meer vakantiedagen krijgen dan het wettelijke minimum. Daarnaast staan in een cao afspraken die niet in de wet staan, bijvoorbeeld over mogelijkheden om een opleiding te volgen. Met een cao weten zowel werkgever als werknemers waar zij aan toe zijn. Een werkgever hoeft dan niet met iedere werknemer telkens (wanneer er bijvoorbeeld wetgeving wijzigt) weer opnieuw te onderhandelen over allerlei arbeidsvoorwaarden.
Afspraken in een cao mogen niet in strijd zijn met de wet. De wet biedt daarentegen ruimte om bij cao tot afwijkende afspraken te komen.
Voor wie geldt de cao?
In eerste instantie geldt een cao alleen voor werkgevers en werknemers die lid zijn van een van de cao-partijen die de cao hebben afgesloten. Cao-partijen zijn de koepels van werkgevers in een sector en de vakbonden.
Zodra de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een cao algemeen verbindend heeft verklaard (AVV), geldt de cao voor álle werkgevers en werknemers in een sector. Dat biedt rust en duidelijkheid en voorkomt concurrentie op het gebied van arbeidsvoorwaarden.
Geldt de cao nog als de looptijd voorbij is?
Wat kan ik doen als mijn werkgever de cao niet nakomt?
Soms proberen werkgevers een andere uitleg aan de cao te geven. Of komen ze gewoon de afspraken niet na. Dan is het tijd om aan de bel te trekken bij de ledenservice van uw (beroeps)vereniging of bij de individuele ledenservice van FBZ Rechtshulp (indien uw vereniging dit u aanbiedt). Het is belangrijk dat u signalen meldt, zodat we actie kunnen ondernemen.
Welke cao-akkoorden zijn er zoal?
Als de cao-partijen eruit zijn, wordt er een akkoord gesloten. Soms heet dat een onderhandelingsresultaat; andere keren wordt gesproken over een principeakkoord. De naam van het akkoord hangt af van de mate waarin vertegenwoordigers van werknemers en werkgevers blij zijn; ofwel zitten hun belangrijkste punten erin? Is het een ‘feestje’ voor alle partijen of is het slikken of stikken? Dit zijn de vormen van een akkoord:
Principeakkoord
Dit is de beste versie. In een principeakkoord zien alle cao-partijen de belangrijkste punten van hun inzet terug. Met het akkoord geven de onderhandelaars van werkgevers en werknemers aan dat ze het eens over de tekst en inhoud. Een principeakkoord impliceert dat cao-partijen trots zijn op het resultaat. Ze dragen de resultaten positief uit naar de leden. De uitkomst van de ledenraadpleging is bepalend.
Onderhandelaarsakkoord
Cao-partijen hebben afspraken gemaakt waar voor beide partijen belangrijke punten in zitten. Ze stellen de achterban in de gelegenheid zich uit te spreken of zij zich kunnen vinden in de cao-afspraken.
Onderhandelingsresultaat
Partijen hadden meer willen bereiken, maar in bepaalde omstandigheden lukt het soms niet er meer uit te halen. Dit is dan het maximaal haalbare. Partijen stellen hun achterban in de gelegenheid zich uit te spreken of zij zich kunnen vinden in de gemaakte afspraken.
Eindbod
Als werkgever en werknemers het niet eens worden over tekst en inhoud kan een patstelling ontstaan. Er is vaak al veelvuldig overlegd. Als de werkgever besluit een eindbod neer te leggen wordt het slikken of stikken. De vakbonden bepalen vervolgens of ze het eindbod wel of niet aan de leden voor willen leggen. Soms schorten ze de onderhandelingen op als ze het eindbod te slecht vinden. Als de bonden inschatten dat het eindbod het maximaal haalbare is in de gegeven omstandigheden, dan leggen ze het eindbod aan de leden voor, zodat die zich erover kunnen uitspreken.
Wat is een algemeen verbindendverklaring?
FBZ vindt dat alle werknemers in een sector kunnen rekenen op dezelfde arbeidsvoorwaarden. Daarom maken we ons sterk voor het algemeen verbindend verklaren (AVV) van cao’s. Daartoe moet een verzoek ingediend worden bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Met een AVV is een cao van toepassing op de hele sector, dus op alle werkgevers en werknemers. Dit betekent dat álle werkgevers die onder de betreffende werkingssfeer vallen – dus ook werkgevers die geen lid zijn van de brancheorganisatie – verplicht zijn om de cao toe te passen op hun werknemers. De bepalingen uit een AVV-cao gelden daarmee voor alle werkgevers en werknemers in de sector. Het bevordert de arbeidsrust en goede verhoudingen binnen de sector.
Alle andere afspraken tussen werkgever en werknemer die strijdig zijn met de ge-avv’de cao, zijn nietig.
Hoe verloopt de ledenraadpleging bij FBZ?
FBZ is een samenwerkingsverband van tal van (beroeps)verenigingen. Zij raadplegen zelf hun leden over een akkoord voor een nieuwe cao. Het draait dus om een ledenraadpleging in meervoud. De stem van de achterban van FBZ is doorslaggevend in de besluitvorming. Alle verenigingen geven hun uitslagen aan ons door. Op basis van de einduitslag besluit FBZ of ze de cao aangaat.